Patna,તા.૨૭

બિહારનું રાજકારણ ફરી એક નવો વળાંક લઈ રહ્યું હોય તેવું લાગે છે.નીતિશ મંત્રીમંડળનું વિસ્તરણ કરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં ભાજપના સાત ધારાસભ્યોને મંત્રી બનાવવામાં આવ્યા હતા. જ્યારે જદયુના એક પણ મંત્રીએ શપથ લીધા નથી. સીએમ નીતિશ કુમારે જાન્યુઆરી ૨૦૨૪ માં ત્રીજી વખત ભાજપ સાથે હાથ મિલાવીને સરકાર બનાવી. આ પછી, ભાજપ અને જેડીયુ વચ્ચે ખેંચતાણ થઈ, જેના કારણે મંત્રીમંડળનું વિસ્તરણ એક વર્ષ સુધી અટકી ગયું. આવી સ્થિતિમાં, અચાનક એવું શું થયું કે ભાજપના સાત મંત્રીઓ બનાવવામાં આવ્યા અને જેડીયુએ વાંધો પણ ન ઉઠાવ્યો? સીએમ નીતીશે બે વાર ભાજપ સાથેનું ગઠબંધન તોડ્યું છે અને ૨૦૨૪માં ત્રીજી વખત હાથ મિલાવ્યા છે. બિહારમાં બદલાયેલા રાજકીય વાતાવરણ અને મહારાષ્ટ્રમાં બદલાયેલા રાજકીય રમત પછી, નીતિશ અને તેમના જેડીયુ ૨૦૨૫ માં ભાજપ પાસેથી મુખ્યમંત્રી પદની ગેરંટી ઇચ્છતા હતા.

પહેલા સામાન્ય બજેટમાં, પીએમ મોદીએ બિહાર માટે તિજોરી ખોલી અને તેને વિકાસની ભેટ આપી. આ પછી, નરેન્દ્ર મોદીએ સોમવારે ભાગલપુર રેલીમાં નીતિશને ’લાડલા સીએમ’ કહીને એક રીતે તેમના ચહેરા પર અંતિમ મહોર લગાવી દીધી. ભાજપ તરફથી લીલી ઝંડી મળતાં જ નીતિશ કુમારે મોટું હૃદય બતાવ્યું. કેબિનેટ વિસ્તરણમાં જદયુએ ભાજપને તમામ સાત મંત્રી પદ આપ્યા. આ કારણે, ભાજપ પહેલીવાર બિહાર સરકારમાં શક્તિશાળી દેખાઈ રહી છે.

ભાજપ ૨૦૦૫ થી બિહારમાં સત્તામાં છે, પરંતુ તે પહેલીવાર આટલી શક્તિશાળી બની છે. મંત્રીમંડળના વિસ્તરણ સાથે, એ નક્કી થઈ ગયું છે કે મુખ્યમંત્રીની ખુરશી ભલે નીતિશ કુમાર પાસે હોય, પણ સત્તા ભાજપના હાથમાં છે, જેનો ફાયદો ભાજપ વિધાનસભા ચૂંટણીમાં મેળવી શકે છે. ૨૦૨૦ માં, ભાજપે ૭૪ ધારાસભ્યો જીત્યા હતા, પરંતુ હવે તેની સંખ્યા વધીને ૮૦ ધારાસભ્યો થઈ ગઈ છે અને જદયુ ની સંખ્યા ૪૩ થી વધીને ૪૫ ધારાસભ્યો થઈ ગઈ છે. આ સંદર્ભમાં, મંત્રીમંડળમાં ભાજપનું રાજકીય કદ વધ્યું છે.

૨૦૨૦ માં જદયુ કરતા વધુ ધારાસભ્યો જીત્યા પછી પણ, ભાજપે નીતિશ કુમારને સત્તાની કમાન સોંપી. આ વખતે પણ નીતિશ કુમારે ભાજપ સાથેના સંબંધો તોડી નાખ્યા હતા અને આરજેડી સાથે હાથ મિલાવ્યા હતા, પરંતુ ૨૦૨૪ની ચૂંટણી પહેલા તેઓ એનડીએમાં પાછા ફર્યા છે. આ પછી પણ ભાજપ નીતિશ કુમારને ખૂબ માન આપી રહી છે. જ્યારે ભાજપે મહારાષ્ટ્રમાં એકનાથ શિંદેને બદલે દેવેન્દ્ર ફડણવીસને મુખ્યમંત્રી બનાવવાનો નિર્ણય લીધો, ત્યારે જેડીયુએ પોતાનું વલણ બતાવવાનું શરૂ કર્યું. આવી સ્થિતિમાં, ભાજપે સ્પષ્ટ કર્યું કે બિહારની પરિસ્થિતિ મહારાષ્ટ્ર કરતા અલગ છે. એટલા માટે બિહારમાં મહારાષ્ટ્ર ફોર્મ્યુલાની વાત ન કરવી જોઈએ.

કેન્દ્રમાં ત્રીજી વખત સત્તામાં આવ્યા પછી, મોદી સરકાર ખાસ કરીને બિહાર પ્રત્યે દયાળુ લાગી રહી છે. ૨૦૨૪ અને ૨૦૨૫ના બંને બજેટમાં, મોદી સરકારે બિહારને વિકાસની ભેટ આપવાનું કામ કર્યું. આ વખતે વિધાનસભા ચૂંટણી પહેલા બજેટમાં જે પ્રકારની જાહેરાતો કરવામાં આવી હતી, તેનાથી ભાજપ જેડીયુનો વિશ્વાસ જીતવામાં સફળ રહ્યું છે. આ કારણે, નીતિશ કુમારે ઘણી વખત જાહેરમાં કહ્યું છે કે તેઓ ક્યારેય દ્ગડ્ઢછ છોડશે નહીં અને ભાજપ સાથે મળીને ચૂંટણી લડશે.

મહારાષ્ટ્રની ચૂંટણી પછી, સતત પ્રશ્ન ઉઠાવવામાં આવી રહ્યો હતો કે શું એનડીએ ૨૦૨૫ ની બિહાર ચૂંટણી મોદીના ચહેરા પર લડશે કે પછી નીતીશ કુમાર બિહાર એનડીએનો ચહેરો હશે. નીતિશ કુમારના પુત્ર નિશાંત કુમારે કહ્યું કે એનડીએ તેમના પિતાને મુખ્યમંત્રીના ચહેરા તરીકે જાહેર કરવા જોઈએ. આવી સ્થિતિમાં, પીએમ મોદીએ નીતિશ કુમારને પોતાના પ્રિય મુખ્યમંત્રી કહીને તેમના પર પોતાની છાપ છોડી દીધી છે. એટલું જ નહીં, ભાજપના ઘણા મોટા નેતાઓ ઘણી વાર કહી ચૂક્યા છે કે બિહારમાં નીતિશ કુમાર એનડીએનો ચહેરો છે. એટલું જ નહીં, જેપી નડ્ડાએ એ પણ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે બિહારમાં નીતિશ કુમાર એનડીએના મોટા ભાઈ છે.

બિહારમાં ભાજપ સૌથી મોટી પાર્ટી હોવા છતાં, પીએમ મોદીએ નીતિશ કુમાર પ્રત્યે મોટું હૃદય બતાવ્યા પછી, જદયુ પાસે હવે બોલવાની કે નારાજગી વ્યક્ત કરવાની કોઈ તક નથી. મોદી સરકારે બિહારને ઉદાર બજેટ આપ્યું અને નીતિશ કુમારના ચહેરા પર પોતાની મહોર લગાવી દીધી. આ પછી, નીતિશ કુમાર માટે પક્ષ બદલવો સરળ રહ્યો નથી. રાજકીય વિશ્લેષકો જો આપણે તેમનું માનીએ તો નીતિશ કુમાર હવે પહેલા જેટલા મજબૂત નથી રહ્યા. નીતિશ શારીરિક અને રાજકીય રીતે નબળા છે. આવી સ્થિતિમાં, નીતિશ કુમાર માટે ભાજપ સાથે રહેવું એક રાજકીય મજબૂરી છે, તે પણ જ્યારે તેમની બધી ઇચ્છાઓ પૂર્ણ થઈ રહી હોય. જ્યાં સુધી બિહારના રાજકારણમાં નીતિશ કુમાર મજબૂત રહેશે, ત્યાં સુધી ભાજપ ક્યારેય તેમને પાછળ છોડી શકશે નહીં. જ્યારે પણ ભાજપ આવા પ્રયાસો કરતી ત્યારે તે જદયુ પ્રત્યે આક્રમક વલણ બતાવતી, પરંતુ હવે પરિસ્થિતિ બદલાઈ ગઈ છે. વર્તમાન રાજકીય વાતાવરણમાં, નીતિશને ભાજપની વધુ જરૂર છે. જો નીતિશ ભાજપ સાથેનું ગઠબંધન તોડે છે તો તેમની પાર્ટી જેડીયુમાં ભાગલા પડી શકે છે. આનું કારણ એ છે કે ઘણા ત્નડ્ઢેં નેતાઓના ભાજપ સાથે સંબંધો છે, તેઓ હવે ઇત્નડ્ઢ સાથે જવા માંગતા નથી. આ ઉપરાંત, ઘણા જદયુ નેતાઓ છે જે જાણે છે કે તેઓ ભાજપ સાથે રહ્યા વિના જીતી શકતા નથી.